Wil je paard niet meewerken? Of……. Heeft hij pijn?!

Je hebt vast wel eens een training waarin je je afvraagt waarom bepaalde oefeningen toch niet willen lukken.
​Soms ben je zelf te ongeduldig, soms heeft je paard een slecht humeur. Maar als dat niet eenmalig is, of je kunt het niet verklaren, dan moet je je gaan afvragen of je paard geen pijn of blokkades heeft.​
​
Allereerst de vraag: wat is pijn? De internationale wetenschap heeft pijn gedefinieerd als:

"een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen van een dergelijke beschadiging"

Dit is een lastige omschrijving, maar wat in deze definitie voor ons als paardensporters van belang is, is dat pijn niet altijd gekenmerkt wordt door uiterlijke kenmerken zoals wonden, en dat pijn niet altijd heftig is, maar soms ook chronisch en subtiel. Hierbij kan pijn de emotie/het gedrag beïnvloeden.
 
Er bestaat een verschil tussen chronische en acute pijn.
Chronische pijn gaat meestal niet gepaard met zichtbaar letsel of duidelijke tekenen van  ontsteking. Dit maakt chronische pijn tot een moeilijk of niet tastbaar begrip. Chronische pijn is dan ook (ook humaan) lange tijd niet onderkend. In de humane wereld zijn we er steeds meer van doordrongen dat pijn aanwezig kan zijn, zonder dat we dat aan de buitenkant van de mens zien.

Ook bij dieren / paarden bestaat dit type chronische pijn. Over deze pijn heb ik al eerder geschreven in een blog (die terug te vinden is op mijn website). Echter om iets aan pijn te kunnen doen, moet je het ook kunnen herkennen. Daarom wil ik  deze keer graag meer ingaan op het: 

Herkennen van chronische pijn bij paarden.

Een paard is een vluchtdier: In de natuur zal een paard, als hij pijn of angst voelt, vluchten. Als wij sporten met een paard, onthouden we het paard de mogelijkheid om te vluchten. Immers met onze teugels of leidsels, met onze benen en zweep zullen we ons best doen om het paard te laten doen wat wij willen. En dat is in ieder geval niet vluchten.
Als we aan het sporten zijn met het paard, zal het paard dus andere signalen gaan vertonen als hij pijn heeft. Het is belangrijk om die symptomen te herkennen, zodat we een paard tijdig kunnen (laten) onderzoeken. Want zoals mensen verschillende karakters hebben, hebben paarden dat ook. Dus het karakter kan symptomen vertroebelen of versterken, en daarom is het goed om bij het zien van bepaalde signalen te onderzoeken hoe het paard er voorstaat en of hij pijn/ last van blokkades heeft.

Qua anatomie verdelen we het paard in een aantal regio's: 

Fig 1: onderverdeling van de verschillende anatomische regio's bij het paard

​Vanuit de aard van de symptomen kun je vaak een aanwijzing krijgen welke regio van het lichaam van je paard waarschijnlijk niet goed functioneert/ geblokkeerd is.  Hierbij moet je je wel realiseren dat sommige symptomen afkomstig kunnen zijn van problemen op verschillende plaatsen. 

Symptomen bij problemen in de hals regio

• Problemen met de stelling in de dressuur
• Kopschuw/ niet graag aan het hoofd laten komen
• Hormonale problemen/ pismerrie
• Schudden met het hoofd (vaak gevolg van problemen op meerdere plaatsen)

Symptomen bij problemen in de schoftregio

• Verkorte pas voorbenen (een groot paard loopt als een pony)
• Niet willen laten zakken met het hoofd
• Struikelen
• Problemen met de zijgangen
• Singelnijd
• Wondjes bij de singel die slecht willen genezen
• Ingevallen schoft, door wegvallen spieren: de lijn van de schoft is niet vloeiend
• Witte haren, eventueel bultjes op de schoft
• Maagproblemen

Symptomen bij problemen in de laag thoracale regio (van schoft tot laatste rib)

• Het maken van een huppeltje, vooral bij de overgangen
• Moeilijk laten zakken van het hoofd
• Zijgangen willen vaak aan één kant niet lukken: weigeren of huppen
• Bij springen: vluchten/ versnellen na de sprong
• Problemen in de lengtebuiging
• Schuurplekjes aan de achterkant waar het zadel ligt
• Diarree of stinkende mest

Symptomen bij problemen vanuit de overgang ribben naar lendenen en op de overgang van lendenen naar bekken
​

• Moeilijk onderbrengen van de achterhand
• Over het schouder weglopen/ asymmetrisch lopen
• Problemen in de lengtebuiging
• Problemen bij het afzetten bij de sprong
• Knieproblemen/ op slot staan
• Moeite met aan-galopperen en galopwissels
• Onderontwikkelde achterhand ondanks veel trainen
• In 2 sporen lopen
• Moeilijk achteruit lopen
• Lastig zijn bij het optillen van de achterbenen (bijvoorbeeld bij de hoefsmid)

 
Zie je bovengenoemde symptomen, dan is het zeer goed mogelijk dat je paard  chronische pijn heeft, licht of ernstiger. In het ergste geval, gaat het paard vluchten ofwel staken. Als de ruiter of menner dan het paard dwingt door te gaan, kan dat de pijn  en ook de reactie van de spieren en omgevende fascia verergeren en dit zal de training niet bevorderen.

In zijn algemeenheid geeft de kwaliteit van de huid en de haren en ook de kwaliteit van de hoeven vaak een beeld over het wel of niet bestaan van blokkades/ problemen in de rug. Bij blokkades in de rug vermindert de doorbloeding van het bijbehorende gebied. Bij een slechtere doorbloeding zal haar en hoorn niet goed gevoed worden en kan men gebroken haren, doffe haren of brokkelhoeven verwachten.
Dus schenk wat extra aandacht aan de bovengenoemde symptomen als je twijfelt over het functioneren van je paard. En lijkt één van bovenstaande zaken aan de hand: Schakel dan een kundige behandelaar zoals een osteopaat  in. Dan kan veel leed en frustratie voorkomen worden.


Door Ant Koopmans​